شهرستان طرقبه و شاندیز مشهد

شهرستان بینالود (طرقبه شاندیز)، یکی از شهرستان‌های استان خراسان رضوی است که شامل دو بخش مرکزی می‌باشد:

• بخش طرقبه
• بخش شاندیز

از ابتدا نام شهرستان بینالود برای این منطقه انتخاب شده بود ولی بعدها با مذاکراتی که با بخشها صورت گرفت در نهایت بدین شکل شد که از هر دو نام استفاده می‌شود، اولی در وزارت کشور و استانداری و دومی در فرمانداری و سطح شهرستان. این شهرستان تا تابستان 1387 یکی از بخش‌های شهرستان مشهد بود که در این تاریخ به شهرستان ارتقاء یافت. محدوده مرزهای این شهرستان هنوز به طور رسمی و دقیق مشخص نشده است ولی به طور سنتی از دوراهی طرقبه شاندیز (بعد از پل مهندس پرتویی) مرزهای شهرستان با مشهد تفکیک می‌شود و از شمال به مسیر مشهد قوچان محدود می‌شود.سوغات این شهرستان صنایع دستی، پوستین دوزی، بستنی و شیشلیک می‌باشد. روستای ویرانی از روستاهای شاندیز به عنوان بازار اصلی نمایشگاهی و تولیدی مبلمان خراسان در حاشیه جاده مشهد شاندیز قرار دارد.

شهر شاندیز نیز بعنوان اولین منطقه بین‌المللی نمونه گردشگری ایران در سال ۱۳۸۴ توسط دولت برگزیده شده است و گردشگران تور مشهد میتوانند اوقات خوشی را در این مکان سپری نمایند.

آب وهوا طرقبه و شاندیز:

آب وهوای شهر زیبای شاندیز معتدل می باشد و با توجه به طبیعت سرسبز و پوشش گیاهی و درختان انبوه و متراکم و رودخانه روان و ارتفاعات جنوبی و غربی شهر، درتابستانها آب و هوایی خنک و زمستانهایی نیز بسیار سرد دارد و میانگین دمای سالانه آن حدود 25 درجه می باشد .

تاریخچه طرقبه و شاندیز:

شاندیز با توجه به شواهد این منطقه قبل از ورود دین اسلام نیز مسکونی بوده و با توجه به این که راه قدیم مشهد به نیشابور از این منطقه می‌گذشته دارای رونق فراوانی بوده‌است. به توپ بستن قلعه تاریخی شاهاندژ (شاندیز) توسط حسام‌السلطنه حاکم خراسان در عهد قاجاریه به علت نافرمانی مردم شاندیز (شاهاندژ) از حکومت ظالم مرکزی یکی از مهمترین حوادث تاریخی این شهرستان است که در کتاب روضه‌الصفای ناصری بدان اشاره شده‌ است. وجه تسمیه در کتاب مطلع‌الشمس از اعتماد السلطنه درباره وجه تسمیه این شهر گفته شده، شاندیز را قبلا «شاه‌دژ» یا «شاه‌دیز» به معنای شاه‌ قلعه می‌نامیدند و در ابتدا مردم شاندیز به خاطر استفاده از موقعیت منطقه‌ای و در امان بودن از حملات راهزنان در بالای تپه‌ای مشرف به رودخانه و در قلعه شاندیز مسکن داشته و از سالهای ۷۸۰ تا ۸۰۰ هجری قمری به محل فعلی شهر نقل مکان کرده‌اند. روضه الصفا شاندیز را شاهان دژ به معنی قلعه منسوب به شاهان نامیده است. حافظ ابرو در قرن نهم در کتاب جغرافیای تاریخی خراسان از شاندیز با عنوان شاندز یاد کر ده‌است وبه مرور زمان این کلمه تغییر کر ده و به شکل امروزی (شاندیز)shandiz درامده‌است. نماد شاندیز نماد شهر شاندیز درخت چنار 2700 ساله این شهر است که در یک مقطع زمانی (حدودا چهل سال پیش) به عنوان نشان و آرم شهرداری شاندیز نیز به کار می‌رفته‌ است.

شاندیز طبق مصوبه دولت و هیات وزیران در سال ۱۳۸۴ به عنوان اولویت اول و تنها منطقه نمونه بین‌المللی گردشگری ایران شناخته شده‌است. ارتفاعات مهم بینالود در جنوب این شهرستان قرار دارد. این شهرستان دارای مراکز متعدد تفریحی پذیرایی، اقامتی، رفاهی است.

موقعیت طرقبه و شاندیز

این شهر از شمال به میان ولایت و از غرب با گلمکان و چناران و از جنوب به شهرستان نیشابور و از مشرق با طرقبه مجاور می‌باشد و دارای وسعتی حدود 37٬825 کیلومتر مربع است. جغرافیایی شهر ییلاقی شاندیز از سطح دریا 1400 متر ارتفاع دارد و در طول جغرافیایی 59 درجه و 17 دقیقه و عرض جغرافیایی 36  درجه و 23 دقیقه جای گرفته است. [نیازمند منبع] به علت قرارگرفتن در دامنه‌های شمالی سلسله ارتفاعات بینالود و برخورداری از آب و هوای معتدل آب فراوان و باغهای وسیع و مناظر طبیعی دیدنی به عنوان یکی از کانونهای عمده مسافران و گردشگران از شهر مشهد و سراسر ایران است. این شهر دارای پوشش گیاهی انبوه و متراکمی از درختان و فضای سبز مناسبی می‌باشد. طبق مصوبه دولت در مهر سال ۸۶ شهر شاندیز و شهر طرقبه از بخش به طور مشترک به شهرستان طرقبه و شاندیز ارتقاء یافتند.

محصول‌های مهم و سوغات شاندیز:

سوغات مهم این شهر، صنایع دستی و به ویژه پوستین‌ دوزی است. مهمترین محصول تولیدی باغی در این شهر گیلاس است. غذای معروف شاندیز، شیشلیک شاندیز است که از شش تکه گوشت گوسفند با روش پخت مخصوص تهیه می‌شود و شهرت جهانی داشته و در بسیاری نقاط ایران و جهان رستورانهایی با نام این شهر زیبا وجود دارد که به عر ضه غذای لذیذ شیشلیک شاندیز می‌پردازند که اکنون هشتلیک نیز به آن افزوده گردیده‌است.

دیدنی‌های طرقبه و شاندیز:

از مهمترین مراکز تفریحی و دیدنی شهر شاندیز جهت مسافران می‌توان به موارد زیر اشاره کرد: مجموعه توریستی رفاهی تفریحی گلستان شاندیز، پارک جنگلی شاندیز در غرب شهر شاندیز، روستاهای سردسیر و خوش اب و هوا و سرسبز ابرده و زشک از توابع شهر شاندیز، مجموعه توریستی و گردشگری رستورانهای پدیده شاندیز، مجموعه پذیرایی باغ سالار شاندیز مجموعه اقامتی (هتل) و تفریحی دشت بهشت شاندیز، خیابان زیبای ابشار، پیست اسکی ابرده و پیست موتور سواری ویرانی

آثار تاریخی شاندیز:

آرامگاه شیخ حافظ ابردهی: بقعه و بنایی در غرب شهر شاندیز ابتدای روستای ابرده که متعلق به حافظ بهاءالدین عمر ابردهی از مهمترین شیوخ خطه توس به سال 589 بوده‌ است.

رباط تاریخی ویرانی شاندیز: رباط بنایی تقریبا مستطیل شکل ساخته شده و از آجر و سنگ و ملاد است این بنا بیشتر در حاشیه مشهد – شاندیز قرار دارد و ۳۰۰ متر از جاده فاصله دارد و از آنجایی که ویرانی بر سر راه مشهد و توس به نیشابور از طریق شاندیز قرار داشته محل استراحت کاروانهای زیارتی بوده‌است.

اخی علی قتلقشاه: وی که پس از شیخ عبدالله غرجستانی به عنوان خلیفه و بزرگترین شیخ فرقه کبروی در ویرانی مستقر بوده به روایت مو لف مجمل فصیحی در سال هشتصد در گذشته‌است اگر چه منابع اولیه محل دفن علی اخی را ذکر نکرده‌اند لکن مرحوم عبد الحمید مولوی مقبره واقع در لنگر ویرانی شاندیز را مدفن همین شیخ معرفی کرده‌است.

درخت چنار کهن شاندیز:

درخت چنار کهن و تاریخی شهر شاندیز که هنوز هم در مرکز شهر واقع است، قدمت آن بیش از 1000 سال است و تاریخ دور و درازی را نشان می‌دهد. سنگ نگاره‌های شتر سنگ درخت بید شاندیز؛ اطلاعاتی دقیقی از این سنگ نبشته‌ها در دسترس نیست. راه شاندیز از طریق گراخک به گلمکان و از آنجا به چناران و از سمت جنوب شاندیز نیز از طریق نغندر به شهر طرقبه و از طریق کوههای زشک و بعد از عبور از خور به نیشابور منتهی می‌شود. مهمترین راه ارتباطی شهر شاندیز مسیر آسفالته شاندیز-مشهد به طول 20 کیلومتر می‌باشد و فرعی جاده حسن آباد به جاده سنتو از طرفی و از طرف دیگر به جاده شاندیز را می‌توان نام برد که زائران و گردشگران میتوانند از آنها استفاده نمایند.

ترکیب جمعیتی شاندیز:

شاندیز در آبان 1375 دارای 3643 نفر سکنه بالای 6 سال بوده‌است. از این تعداد 84٫08 درصد باسواد بودند که شامل 35.78 درصد مرد و 62.80 درصد زن بوده‌است. در این سال 593 نفر در مقطع ابتدایی، 392 نفر در مقطع راهنمایی، 300 نفر در مقطع متوسطه و 57 نفر در دانشگاها مشغول تحصیل بوده‌اند. در سرشماری آبان 1385 شهر شاندیز دارای 6402 نفر سکنه بوده که از این تعداد 5149 نفر باسواد شامل 2749 نفر مرد و 2400 نفر زن بوده‌اند. همچنین 569 نفر بی‌سواد که 215 نفر مرد و 345 نفر زن بوده‌است. مردم شاندیز ایرانی‌تبار بوده و به زبان پارسی صحبت می‌کنند.

موقعیت شهر طرقبه مشهد روی نقشه